نقش رستم که در فاصله پنج کیلومتری شهر پارسه (تخت جمشید) در شمال شیراز قرار دارد، احتمالا در گذشته قداست خاصی داشته زیرا پیکر سه تن از پادشاهان هخامنشی را در خود جای داده است؛ داریوش کبیر و دو پادشاه هخامنشی دیگر. به جز چند اثر دیگر ساسانی، ساختمان اسرارآمیز کعبه زرتشت هم در این محل است.
به گزارش ویرلن ؛ نقش رستم که در فاصله پنج کیلومتری شهر پارسه (تخت جمشید) در شمال شیراز قرار دارد، احتمالا در گذشته قداست خاصی داشته زیرا پیکر سه تن از پادشاهان هخامنشی را در خود جای داده است؛ داریوش کبیر و دو پادشاه هخامنشی دیگر. به جز چند اثر دیگر ساسانی، ساختمان اسرارآمیز کعبه زرتشت هم در این محل است.
کعبه زرتشت نام بنای سنگی است مکعب مستطیل شکل که در محوطهٔ نقش رستم در کنار روستای زنگیآباد شهرستان مرودشت فارس قرار دارد. این بنا در زمان هخامنشیان و شاید در زمان داریوش بزرگ ساخته شده باشد.
این بنای عظیم که از سنگ های تکه تکه آهکی ساخته شده است با کوه ۴۶ متر فاصله دارد و دقیقا رو به روی آرامگاه داریوش دوم قرار دارد. این بنای پلکانی تنها یک در ورودی دارد و بلندی آن حدود ۱۲ متر است.
بر بدنهٔ شمالی، جنوبی و شرقی این برج، سه کتیبه به سه زبان پهلوی ساسانی، پهلوی اشکانی و یونانی در دورهٔ ساسانیان نوشته شدهاست. در دیوار داخل این ساختمان ، واژه ” کعبه ” ، به خط پهلوی حکاکی شده است و به نظر می رسد که اعراب نیز واژه کعبه را از پارسی باستان گرفته اند .
کاربرد این بنا دارای ابهاماتی است و همچنان چون معمایی است که پاسخ قطعی برایش یافت نشده است. از زمان حمله اعراب به ایران به اشباه نام کعبه زرتشت را به آن دادند، چون کاربرد واقعی آن را نمی دانستند. آن زمان فکر می کردند که هر دینی باید عبادتگاهی داشته باشد، برای همین فکر کردند این بنا هم مرکزیت یا کعبه زرتشیان است. از دیگر فرضیه ها می توان به آرامگاه پادشاهان، آتشگاه و جایگاه نگهداری اوستا و کتب دینی اشاره کرد.
فرضیه جدیدی که با ارائه آن تمام فرضیه های پیشین رد می شود، گاه شمار بودن این بناست. پژوهشگر ایرانی استاد رضا مرادی غیاثآبادی با تحقیقات خود ثابت کرد این بنا با مقایسه با تمامی بناهای گاهشماری (تقویم) آفتابی در سراسر جهان، پیشرفتهترین، دقیقترین و بهترین بنای گاهشماری آفتابی جهان حتی دقیق تر از گاه شمارقوم مایا است. این درحالی است که تا قبل از این بنا هم «چارطاقیها» در نقاط مختلف ایران احداث شده بودند و همین وظیفه را با شیوهای بسیار ساده اما دقیق و حرفهای برعهده داشتند.
تمامی بناهای گاه شمار آفتابی در جهان فقط میتوانند روزهای خاصی از سال (مانند روزهای سرفصل) را مشخص کنند و حتی با سال خورشیدی هم تنظیم نیستند.اما این بنا با دقت و علمی که در ساخت آن اجرا شده میتواند بسیاری از جزئیات روزهای مختلف سال و ماهها را مشخص کند. بنا به این فرضیه، سازندگان این گاه شمار باید از بسیاری از نکات علمی جغرافیایی، نجومی، سال کبیسه، انحراف کره زمین نسبت به مدار خورشید، تفاوت قطب مغناطیسی با قطب جغرافیایی، مسیر گردش زمین به دور خورشید و… آگاه بوده باشند تا بتوانند چنین دقیق عمل کنند! حال آنکه کروی بودن کره زمین و گردش زمین به دور خورشید ، در چهارصد سال اخیر در اروپا کشف شد .
زرتشتیان با استفاده از این بنا می توانستند بسیاری از مناسبت ها و جشن های سال را روز به روز دنبال کنند و از زمان دقیق آنها آگاه شوند . از جمله ی این روزهای مهم، نوروز است. در محاسبه روز نوروز در کتب زرتشتی نوشته شده است، نوروز در روز اول فروردین از محلی شروع میشود که اولین اشعه آفتاب در آنجا بتابد. روز اول نوروز، روزی است که طول روز و شب در آن مساوی باشد. این اتفاق فقط دو روز در سال میافتد؛ اول بهار و اول پاییز و روز قبل و بعد از آن طول روز و شب متفاوت است. این ۲۴ساعت خاص از یک طلوع شروع میشود که این طلوع در سالهای مختلف، در جاهای مختلف زمین خواهد بود. براساس برآورد گاهنامه زرتشت، هر ۷۰۰سال یکبار نوروز از ایران شروع میشود. آخرین باری که نوروز از ایران شروع شد، ۳۰۰ سال پیش بود. در سال ۱۳۸۸ از تورنتو و نیویورک شروع شد. سال ۱۳۸۹۹ هم نوروز از محلی بین آلاسکا و هاوایی آغاز شد.