فروپاشی داعش و عربستان همزمان خواهد بود؟
بسیاری از صاحبنظران سیاسی که پیچیدگی روابط بین‌الملل امروز را هضم نکرده! هنوز تحلیل‌هایشان براساس تقسیم بندی‌های سیاسی دو دهه پیشتر است،
همچنان مجموعه جهان عرب به جز سوریه را در شمار متحدان اصلی غرب تقسیم‌بندی می‌کنند.
بر این اساس آن‌ها عربستان و مجموعه شیخ‌نشین‌های جنوب خلیج فارس را در شمار سوگلی‌های غربی و بویژه آمریکا طبقه‌بندی می‌کنند. در چند سال اخیر بسیار شنیده می‌شد که اتاق‌های فکر نهاهای امنیتی آمریکایی و اروپایی به این نتیجه مشترک رسیده‌اند که در شبه جزیره عربستان کشورهای جدیدی پدید آورند. همزمان ریاض با اطلاع از این رویکرد، دست به سلسله اقداماتی زد تا قدرت بلامنازع و سیطره منطقه‌ای خود را برای متحدان مردد خود به اثبات برساند. در وهله نخست، هدف این قدرت نمایی‌ها متوجه دشمنان سنتی غرب و آمریکا در منطقه و حتی جهان، نظیر ایران و روسیه بود.
این رفتار اما سوءتفاهم‌های ایجاد شده را برطرف نساخت. در گام بعدی ریاض تلاش کرد تا با نزدیکی غیرمعمول به «تل آویو» خطر دشمنی ملت‌های مسلمان را در ازای اثبات برادری خویش به واشنگتن، به جان بخرد، اما این حیله نیز کارگر نیفتاد. برخی تحلیلگران سیاسی پیشرو برآنند که عربستان و قطر در این مرحله و بویژه پس از جابه‌جایی قدرت در کشورهایشان درصددند تا با نشان دادن توان تخریبی گروه‌های تحت نفوذ خود نظیر القاعده و داعش، در پایتخت‌های غربی، قدرت امنیتی خویش را به رخ اربابانشان بکشند. به این امید که کاخ سفید و غرب با قبول و ارایه نقشی بیشتر به آن‌ها، بر حمایت خویش از رژیم‌های دیکتاتوری این ممالک بیفزایند. اما به نظر می‌رسد اکنون این رفتار نسنجیده که به بازی با آتش می‌مانست، دامن آن‌ها را گرفته است.
پس از فاجعه پاریس، بسیاری از چهره‌های سرشناس غربی این بار نوک پیکان انتقادهای خود را مستقیماً متوجه عربستان و قطر ساختند. در ادامه، رسانه‌های سرشناس آن ها نیز این رویه را دنبال کردند. بی‌تردید این خط خبری ادامه خواهد یافت و به نظر می‌رسد غرب از مدت‌ها پیش و پس از کنار آمدن با روس‌ها برای لشکرکشی به سوریه با این ماجرا کنار آمد و در پی توافق با ایران و آتش بس در سوریه، عزم خود را جزم کرده است تا آل سعود و متحدان کوچک منطقه‌ای‌اش نظیر قطر را سر جای خود بنشاند؛ اقدامی که ممکن است به پایان عمر آل سعود، بی‌ثباتی عربستان و تقسیم این کشور به چند کشور جدید منجر شود.
محمدحسین جعفریان
